ردپای دلالان اطراف بورس 

بورس کالا به عنوان تالار شیشه‌ای معاملات فرآورده های پالایشی و پتروشیمی، همواره نقش موثر و به سزایی در ایجاد شفافیت خرید و فروش محصولات ایفا کرده و از این جهت، نقدی بر ساختار کلی این بازار وارد نیست؛ اما آنچه این روزها به عنوان یکی از موارد قابل اصلاح در بورس کالا یاد می شود، ناهماهنگی قیمت‌گذاری و سقف‌گذاری قیمت برای نرخ برخی محصولات در بازار آزاد است.

به عبارت دیگر در برخی موارد، ساز و کار قیمت‌گذاری در بورس کالا به نحوی است که به طور غیرمستقیم بازار دلالی را داغ می‌کند؛ به طور مثال قیمت هر کیلوگرم ماده pet که مواد اولیه ساخت بطری‌های آب معدنی است، در بورس حدود ٧ هزار تومان است؛ این در حالی است که به گفته فعالان این صنعت، قیمت هر کیلوگرم این محصول در بازار آزاد، حدود ٢١ تا ٢٢ هزار تومان است. به این ترتیب به گفته کارشناسان، علاوه بر اینکه بازار دلالی و فروش محصول بورسی در بازار آزاد گرم شده، تمایل به صادرات به دلیل افزایش ارزش دلار رو به فزونی گذاشته است.

مواد اولیه گران، قیمت فروش ارزان

در همین زمینه پیمان فروهر، دبیر انجمن آب معدنی با بیان اینکه کمبود و گرانی مواد اولیه ساخت بطری‌های آب معدنی(pet)، دلیل اصلی کمبود آب معدنی یا آشامیدنی در سطح کشور است، گفت: سال گذشته در مردادماه، قیمت هر کیلوگرم pet حدود ٤٤٥٠ تومان بود؛ در حالیکه امسال هر کیلوگرم این محصول به قیمت تقریبی ٢١ تا ٢٢ هزار تومان در بازار آزاد معامله می‌شود. 

وی افزود: از سوی دیگر، سال گذشته امکان خرید اعتباری این فرآورده وجود داشت؛ اما امسال فروشندگان برای واریز مبلغ شماره حساب اعلام کرده و بازه زمانی نیم ساعت تا یک ساعت را به صورت نقدی و آنی برای خرید محصول معرفی می‌کنند و معتقدند قیمت پِت مانند دلار، به صورت لحظه‌ای متغیر است. 

فروهر با اشاره به اینکه شرکت‌های تولیدکننده آب معدنی، به دلیل مشکلات متعدد امکان خرید نقدی این فرآورده را ندارند، اظهار داشت: در چنین شرایطی واحدهای کوچک و متوسط تولیدکننده بسیار آسیب می‌بینند.

دبیر انجمن آب معدنی ٦٠تا ٧٠ درصد هزینه تمام شده یک بطری آب معدنی را مربوط به ماده اولیه pet دانست و ادامه داد: تعزیرات اجازه افزایش قیمت به نسبت افزایش قیمت مواد اولیه را نمی‌دهد؛ به این ترتیب تولیدکنندگان بزرگ آب معدنی نیز، با مشکلات عدیده‌ای رو به رو شده‌اند.

به گفته این مقام مسئول، از ١٠٠ شرکت عضو این انجمن تنها ١٩ شرکت مواد مورد نیاز خود را می‌توانند از بورس تهیه کنند. 

فروهر یکی از راهکارهای مقابله با شرایط موجود را ایجاد محدودیت بر سر راه صادرات این محصول اعلام کرد و گفت که گویا دولت در این زمینه دست به کار شده است.

وی افزود: از سویی دیگر شنیده می شود حجمی از این محصول در منطقه شورآباد احتکار شده باشد؛ البته نگرانی دیگری که در این زمینه وجود دارد ورود پتروشیمی های تامین کننده مواد اولیه پِت به روند تعمیرات اساسی است که موجب کمبود شدیدتر عرضه و در نتیجه افزایش قیمت می شود.